232. "Utinam frigidus esses aut calidus." - Quod significet quod praestet ut nulla fides, aut ut sit sola charitas, constat ex significatione "Utinam frigidus esses," quod sit quod praestet ut nulla fides sit (de qua sequitur); et ex significatione "aut calidus," quod sit ut sit sola charitas. Quid sola charitas, dicetur in sequentibus; hic primum quid nulla fides. Est quidem illis, qui in doctrina de sola fide, nulla fides; sed est nulla fides spiritualis, seu nulla fides ecclesiae, ast est fides naturalis, quae etiam fides persuasiva dicenda est. Credunt enim quod Verbum sit Divinum, credunt vitam aeternam, et credunt remissionem peccatorum, et plura alia; sed fides illa, apud eos qui absque charitate sunt, est fides persuasiva, quae in se spectata non differt a fide rerum ignotarum quae audiuntur ab aliis in mundo, et creduntur tametsi non visae aut non intellectae, sed quia dictae a quodam quem putant fide dignum: ita est fides alius in se et non sua: et fides alius in se, et non facta sua per visum et intellectum, non absimilis est fidei caeci nati de coloribus et aspectabilibus mundi, cui etiam tactus gravis est; de quibus extraneam ideam habet, quam nemo novit quam ipse. Haec fides est quae vocatur fides historica, et nullatenus fides spiritualis qualis erit fides ecclesiae. Fides spiritualis seu fides ecclesiae omnis est ex charitate, sic ut in sua essentia sit charitas; etiam res spirituales quae creduntur, apparent in luce illis qui in charitate sunt. Ab experientia hoc dico; quisque enim qui in mundo in charitate vixit, in altera vita videt sua vera quae credit; at qui in sola fide fuerunt prorsus nihil vident.
[2] Sed usque fides solum historica per cogitationem de Deo, de caelo, deque vita aeterna, aliquam conjunctionem habet cum caelo, Verum solum per cogitationem obscuram, non autem per affectionem quae est charitatis, haec enim nulla est; quapropter per affectionem quae illis, quae est affectio amoris sui et mundi, conjuncti sunt inferno. Inde constare potest quod sint inter caelum et infernum, spectant nempe oculis ad caelum, et corde ad infernum; et qui ita faciunt illi profanant, ac profanatorum sors in altera vita omnium pessima est: profanare est credere Deum, Verbum, vitam aeternam, et plura quae in sensu litterae Verbi dicuntur, et usque vivere contra illa.
[3] Inde nunc est quod dicatur, "Utinam frigidus esses aut calidus;" nam qui frigidus est, hoc est, absque fide, non profanat, nec qui calidus, hoc est, cui sola charitas. (Quid profanatio, et qualis illa, videatur in Doctrina Novae Hierosolymae, n. 169, 172; at quid et qualis fides persuasiva, n. 116-119; tum quod nulla fides spiritualis sit ubi non charitas, in opusculo De Ultimo Judicio, n. 33-39.) Paucis nunc dicetur quid sola charitas. Charitas in se spectata est affectio spiritualis; at sola charitas est affectio naturalis et non spiritualis; ipsa enim charitas, quae est affectio spiritualis, formatur per vera ex Verbo, et quantum per illa formatur tantum spiritualis est; at sola charitas, quae est affectio naturalis, non formatur per aliqua vera ex Verbo, sed existit apud hominem ex auditione praedicationum praeter quod attendat ad vera et discat illa; proinde sola charitas etiam est absque fide, nam fides est veri et verum est fidei.